mummi

2.11.2014 | 21:58

Stóra myndin skýrist.

Hraunið. Flatarmál hraunsins heldur áfram að stækka með hægt minnkandi hraða. Það passar nokkuð við stöðugt rennsli hrauns. Hraunið er nú stærsta hraun sem runnið hefur á íslandi í 250 ár um 1,3 rúmkílómetrar (eða örugglega > 1km^3)

Skjálftar í öskjubrotinu (tappinn,efsti hluti jarðskorpunnar sem er innan öskjunnar) eru mjög greinilega einangraðir við tvö lóðrétt plön sunnan og Norðan í því. Þetta stafar líklega af því að jarðskorpuflekarnir færast nokkuð samsíða þessum plönum, þá er Ameríka norðan við öskjubrotið að færast til vesturs en Evrasía sunna við það að færast til austurs, þannig að plássið sem brotið hefur norðan og sunnan við sig breytist lítið. Vestan og austan við verður hinsvegar til meira pláss og því verða færri jarðskjálftar þar. Rétt er að athuga að Þetta pláss þarf samt að fylla í með einhverjum hætti. Sjá myndband.

Toppur öskjunnar eða þak efsta kvikuhólfsins í Bárðarbungu er farið að halla lítillega niður, til norðurs þetta er í raun enn mjög lítið (40 metrar /10.000 metrum) og ekkert til að skipta máli. Þó má ætla að þessu geti ekki framhaldið í marga mánuði.

Sig á toppi Bárðarbungu heldur áfram með líkum hætti og áður, þó má greina aukin hraða síðustu 10 daga eftir að lítillega hafði hægt á fram að því. Sjá mynd. Auk þess má líka greina að toppurinn er farinn sveiflast meira og hraðar upp og niður en áður. Sjá hér. Þetta tif skiptir máli og líklegasta orsökin fyrir þessu er uppstreymi kviku til kvikuhólfa undir Bárðarbungu.

Jarðvísindamenn deila um vélræna hluta atburðanna við Bárðarbungu og skiptast þar í tvo hópa, annar hallast að því að kvikuinnskot í Bárðarbungu sé orsök atburðanna þar sem kvikan hefur svo brotist til norðverstur og kemur upp í Holuhrauni. Hinn hallast að því að undirliggjandi togspenna í milli Evrasíu og Ameríku hafi slitið í sundur jarðskorpuna í sprungu sem nær inn í Bárðarbungu.

Mín sýn, stóra myndin.

Ég held held að þetta sé blanda af báðu þessu. þetta byrjar með minniháttar kviku innskoti inn í kviku hólf Bárðarbungu. þetta er hægt að greina á mæligögnunum frá 16 og 17 ágúst. þar sem Bárðarbunga er að þenjast út með auknum hraða. Á þessum tímapunkti, hækkar þrýstingur í kvikuhólfunum sem þrýstir veggjum öskjubrotsins í sundur og toppnum upp.

Vegna þess að Bárðarbunga situr á milli Evrasíu og Ameríku, þá ýtir þetta jarðskorpuflekunum í sundur, sem líklega voru farnir að togast verulega á, því það hafði ekki gosið lengi á þessu svæði. Þegar þetta leggst saman þá brotnar upp sprunga sem liggur á plötuskilunum og kvikuhólf Bárðarbungu fara að leka (þrýstingur í þeim fellur) út í stórar sprungur, meðal annars kvikuganginn sem liggur frá SW til NE. Þetta er gríðarlega stórt gat sem verður til í jarðskorpunni á nokkrum dögum ( kannski 45 x 10 x 0,002 Km H,L,W 0,9 km^3).

Til fylla í þetta gat þá leggur kvika af stað frá möttlinum og frá Bárarbungu ásamt vatni og jafnvel ís og toppur öskjunnar fer að síga. Þegar þetta hafði staðið í nokkra daga hófst öflugasta jarðskjálftahrina sem sögur fara af, djúpt í öskjubroti Bárðarbungu. Fljótlega fór svo kvika að koma upp í Holuhrauni, sem hún hefur nú gert í tvo mánuði.

Þegar þrýstingur fellur í heitu bergi djúpt í jörð þá getur það molnað niður, hitnað og breyst að hluta í kviku, vegna þenslu innri efna.(decopression melt) Eitthvað slíkt hlýtur að hafa farið að af stað þegar þrýstingur féll djúpt undir Bárðarbungu. þetta efni hlýtur líka að leggja af stað upp. Ferðalegið af 10-20km dýpi tekur langan tíma og á leiðinn fellur þrýstingur enn frekar sem veldur sprengingum og frekari þenslu sem getur verið aðal orsökin fyrir tifi toppsins. Kvikuinnskot í Bárðarbungu var kannski ekki það sem ræsti þessa atburði en það er samt mjög líklega ein afleiðing þeirra.

Niðurstaða.

Gosið í Holuhrauni. sigið og skjálftarnir í Bárðarbungu eru hluti af sömu atburðarásinn sem fór af stað þegar kvikugangurinn undir Dyngjujökli opnaðist og hefur í raun verið að stigmagnast frá fyrsta deigi. Það er ekkert á mælunum sem bendir til að það sé að breytast.