Hver á að borga afskriftir húsnæðislána ?

Þegar spurt er hver á að borga  afskrifaða peninga er bara eitt rétt svar: enginn.  Ef þú spyrð þessarar spurningar eða þarft að hugsa þig um til að svara henni, þá skilur þú ekki hvað felst í hugtakinu peningar eða hvaða þýðingu þeir hafa í samfélaginu.

 Peningar eru ekki raunveruleg verðmæti heldur aðeins ávísun á þau. Peningar hafa raunvirði í rauntíma en ekkert raunvirði í framtíðinni,  þeir eru bara hugsanlega einhvers virði í framtíðinni.  Þegar skuld er afskrifuð þá hverfa peningar. þegar til skuldar er stofnað þá verða til peningar.  Það ætti að gefa auga leið að það borgar engin peninga sem ekki eru til.  

 Ef ég sel Braskara ehf hestinn Skjóna  fyrir 1.000.000 kr  og lána honum allan peninginn með kúluláni á einum gjaldaga eftir 5 ár og veði í Skjóna. Þá er það fé einskis virði fyrir mig fyrr en eftir 5 ár (nema að ég geti selt bréfið) en Skjóni hefur hinsvegar fengið verðmiða upp á 1.000.000 kr. sem ég get skráð í mínar bækur.  Ef Skjóni drepst daginn eftir kaupin og Braskari ehf  á ekki 1.000.000 kr. þá einfaldlega hverfa þessir peningar, öllum nema mér að kostnaðar lausu, eða var Skjóni kannski alltaf dauðvona bikkja og aldrei nema sláturpeninganna virði ?

 Ótrúlega fáir átta sig á því hvernig peningar verða til og nær allir stjórnmálamenn landsins eru alveg grunlausir um það. Peningar eru ekki alvöru veðmæti heldur eru verðmætin fólgin í veðunum sem tekin eru fyrir peningunum (skuldunum) og það eru í raun veðin sem framleiða peningana ekki banki eða ríkissjóður. Þetta á við um alla peninga, líka þá sem Seðlabanki beinlínis prentar því hann afhendir þá ekki nema bókfæra þá hjá sér sem skuld þess sem tók við þeim og það getur hann ekki nema hafa veð. Veðið er stundum bara kennitala lögaðila eins og bankastofnunar. Í dæminu um Skjóna er ekki augljóst að Skjóni sé milljón króna virði en ef Braskara ehf tekst að finna góðan tamningamann gætti hann orðið miklu meira virði í framtíðinni og ég og Braskari ehf  bjuggum þá saman til peninga að verðmæti ein milljón. Reglur um bankastarfsemi leifa ekki að lána út á veð eins og Skjóna en það bannar samt engin Braskara ehf  að kaupa Skjóna á hvaða verði sem er og það getur engin bannað mér að lána fyrir honum.

Það sem kallað er gírun í eiginfé er í raun bara lögleg leið til að fela Skjóna fyrir bankastjóranum og láta líta svo út að skuldabréfið sem ég á með veði í Skjóna sé með einhverjum alvöru veðum.  Allt fjármagn verður því til með því að lán er veitt gegn veði. Veðin eru svo mis góð og það er það sem ræður virði gjaldmiðilsins sem viðskiptin eru gerð í.

Kreppur eru afleiðing þess að veðin rýrna  þannig að peningarnir  hætta að virka milli manna.  Skjóni stendur þá alls ekki undir væntingum og virði hans rýrnar. Ég get þá ekki selt skuldabréfið og fæ það ekki endurgreitt og tapa því bæði Skjóna og skuldabréfinu, eða var Skjóni kannski alltaf bara verðlaus bikkja og ég tapaði þá aldrei neinu ?

Þegar bankarnir hrundu á íslandi má segja að komið hafi í ljós að skjóni var bikkja. Allt fjarmagn á markaði var afskrifað um marga tugi prósenta til að leiðrétta fyrir þessu, ýmist með gjaldþrotum eða samningum um afskriftir.  En ekki á hinum almenna húsnæðismarkaði vegna þess að þar flytjast veðin af íbúðunum (Skjóna) og yfir á eiganda þeirra ef veðin standa ekki undir nafni.  Undanfarin fjögur ár hafa  íbúðarlánasjóður og lífreyrsjóðir landsins verið að henda mill sín skuldabréfum með veðum, sem upphaflega voru í húsum, en eru nú að stórum hluta í lifandi fólki.  Þannig peningar virka ekki og þess vegna er verðbólga og annað að hrjá okkur enn 4 árum eftir bankahrunið.

 Lykillinn að því að átta sig á þessu er að skilja að bak við allt fjármagn eru veð og ef veðin hverfa (Skjóni drepst) þá þurfa peningarnir í raun að hverfa líka og það gerist venjulega með gjaldþrotum eða samningum um afskriftir.  Peningarnirn virka ekki rétt fyrr en það hefur gerst.  Allt sem stoppar eða tefur það ferli dýpkar og lengir kreppuástand þegar það skapast.

 Nú er ég alls ekki viss um að rétt sé að fara í afskriftir húsnæðislana núna þó það hafi verið það eina rétta fyrir fjórum árum síðan. En það er all vega víst að ástandið bara versnar ef búnir eru til nýr peningar til þess að " leysa " vandan.  Á undanförnum landsfundum stjórmálaflokkanna í landinu kemur skýrt í ljós að þar skilja menn ekki þetta samhengi. 

Það er mikilvægt að menn reyni að skilja um hvað þetta snýst eða geri sér grein fyrir að þeir skilji þetta ekki svo umræðan geti verið á vitrænum nótum.